Homoseksualiteit en de Maghrebijnse gemeenschap: Merhaba doorbreekt de taboes

“Toen ik aan mijn moeder vertelde dat ik homoseksueel was, besloot ze me uit te huwelijken. Ik weigerde. Dat zorgde voor een vreselijke breuk. Ik voelde me verloochend en werd gedwongen om weg te gaan.”

“Ik stel me voortdurend vragen en ik lijd daaronder. Want ik ben homoseksueel en islamitisch. Ik heb een grote behoefte om daarover met andere mensen te spreken.”

“Toen mijn familie vernam dat ik homo was, reageerde die heel negatief. Mijn moeder steunde me niet, mijn vader kon me niet meer uitstaan, mijn broer en neven deden denigrerend en beledigden me voortdurend.”

“Op mijn 15de wist ik al dat ik lesbisch was. Dit woord kan ik pas sinds korte tijd uitspreken. Jawel, ik voel me schuldig.”

“Deze blog is een mislukking. Ik vraag alle moslims deze blog te negeren. Anders lopen ze het risico om op een dwaalspoor te raken. Als je iets tegen de islam begint, moet je weten dat je je ongeluk tegemoet loopt. Allah zal je bestraffen. De hemel is niet bestemd voor flikkers zoals jullie.”

Al deze op internetforums opgepikte zinnetjes illustreren goed de problematiek van de homoseksualiteit in de Maghrebijnse gemeenschap (Mauritanie, Marokko, Algerije, Tunisië en Libië), evenals de wanhoop en het geweld die daaruit soms kunnen voortvloeien. Tegen die achtergrond werd vijf jaar geleden de vzw Merhaba – “welkom” in het Arabisch – gesticht.

Myriam Monheim, de verantwoordelijke voor het onthaal bij Merhaba, spreekt liever over meervoudige kwetsbaarheid” dan over “meervoudige discriminatie”. “Discriminatie is geen feitelijke toestand. Je wordt niet noodzakelijk gediscrimineerd omdat je immigrant of lesbisch bent. Maar dat kan een kwetsbare plek zijn en tot discriminatie leiden.”

Om de tweevoudige kwetsbaarheid van de homoseksualiteit en het behoren tot de Maghrebijnse gemeenschap aan te pakken, moet je de mens in zijn totaliteit beschouwen. Over het algemeen zijn de verenigingen voor immigranten en die van de homoseksuele gemeenschap daartoe niet bereid. Vele immigrantenverenigingen miskennen homoseksuelen of wijzen ze zelfs af. Vele homoverenigingen houden niet voldoende rekening met de socioculturele achtergrond door bijvoorbeeld de “coming out” te stimuleren. Eén van de hoofddoelstellingen van Merhaba is het sensibiliseren – via opleidingen en ontmoetingen – van de sociale actoren, maar ook van iedereen of elke groep die deze tweevoudige problematiek wil aansnijden.

De stilte verbreken

“Naast het basiswerk wordt alleen al door het bestaan van Merhaba een taboeonderwerp zichtbaar gemaakt dat meestal in eenzaamheid, stilte en schaamte ervaren wordt”, aldus Myriam Monheim. “Het eerste doel bij de stichting van Merhaba is eerst en vooral de homoseksualiteit bij allochtonen aan het licht te brengen. Iedereen weet dat het bestaat maar vele mensen doen alsof ze het niet weten (…) Er hangen bijvoorbeeld affiches van onze organisatie in de metro. Deze aanwezigheid heeft een belangrijke symbolische waarde want het getuigt van het bestaan van Merhaba en dus van homoseksualiteit. Voor sommige mensen die voor hun homoseksualiteit in het openbaar niet durven uitkomen maar die zich innerlijk homoseksueel voelen, doen deze affiches veel deugd.”

Om dat isolement te verbreken en de uitwisseling van ervaringen tussen mensen met dezelfde problemen te stimuleren, organiseert Merhaba activiteiten, avondjes en films. Toch is het voor het doelpubliek soms moeilijk om aan zulke evenementen deel te nemen. Ze vrezen herkend te worden door een lid van hun gemeenschap.

De tongen losmaken

De vzw heeft nog een tweede belangrijk doel. Een paar maanden geleden startte bij Merhaba de onthaaldienst. Op dit ogenblik is het nog te vroeg om daar conclusies uit te trekken. Myriam Monheim geeft toe dat “haar eigen” publiek ontmoeten, één van de moeilijkheden van de vzw is. “We krijgen niet genoeg vragen en daar ligt een deel van het probleem. Om een vraag te formuleren, moet je eerst beseffen dat je recht hebt om je huidige ervaringen zo te beleven (…) Vanaf het ogenblik dat je beslist op Merhaba een beroep te doen, ben je op de juiste weg om vrede met jezelf te vinden.” Jammer genoeg ziet het ernaar uit dat vrouwen nog meer moeite hebben om hun verzoeken uit te drukken. Dit ondanks de geheimhouding en anonimiteit die de vzw garandeert.

Myriam legt er ook de nadruk op dat het publiek niet homogeen is. De levenservaringen kunnen zeer verschillend zijn. “Voor sommige mensen is het eerst en vooral een schreeuw om hulp: ‘Ik ben alleen, ik heb behoefte aan een luisterend oor’. Er zijn personen die een crisis doormaken, want hun familie is er bijvoorbeeld net achtergekomen dat ze homoseksueel zijn (…) Sommige ervaringen kunnen nogal paradoxaal lijken. Er zijn mensen die voor hun homoseksuele geaardheid durven uitkomen en plots – onder familiale druk – toch trouwen. Stiekem gaan ze dan soms door met hun homoseksuele leven. Sommigen doen alsof ze plotsklaps een andere seksuele voorkeur hebben. In werkelijkheid zijn ze echter nog altijd homoseksueel.”

De hoofdgedachte van de vereniging is dat iedereen welkom is, ongeacht zijn persoonlijke situatie. Voor een gewoon uitstapje, een ontmoeting, hulp of aandacht,…de deur staat altijd open.

TEKST: FRÉDÉRIC VISEUR - VERTALING: PRISCILLIA MOMMENS

Meer informatie over Merhaba op www.merhaba.be. Le présent article "Homosexualité et communauté maghrébine: Merhaba brise les tabous" est disponible en français sur le site de Merhaba: http://www.merhaba.be/dossiers.cfm?lang=fr
De foto’s zijn louter illustratief.